دستگاه آب برش یا واترجت کار برش مواد را با فشار زیاد آب انجام می دهد. سازو کار واترجت بدین صورت است که یک پمپ بسیار قوی آب را با فشار زیاد به داخل یک نازل با قطر خیلی کم هدایت میکند در نتیجه آب سرعتی در حدود 900 متر بر ثانیه پیدا میکند سپس مادۀ ساینده ای به نام ابرسیو (abrasive) به منظور برش مواد سخت به این آب تزریق میشود، این مخلوط آب و مواد ساینده که با فشار 4000 تا 6200 بار (بسته به قدرت پمپ) از نازل خارج میشود طرح را بر روی قطعه مورد نظر برش میدهد.
واترجت بر مبنای اصول cnc کار میکند. واژه CNC مخفف Computer Numerical Control است یعنی دستگاههایی که با سیستم کنترل عددی از طریق کامپیوتر کار میکنند. بدین ترتیب برای برش یک طرح با دستگاه واترجت ابتدا طرح به صورت خطی در یکی از نرم افزارهای بُرداری (Vector) مانند کرل دراو، اتوکد، کَتیا و... طراحی میشود سپس این طرح در نرم افزاری دیگر به Gcod تبدیل میشود و وارد کامپیوتر دستگاه میشود و روی هر مادهای که زیر نازل قرار گرفته باشد برش میخورد.
امروزه ابزارهای مختلف برش همچون فرز، لیزر، الماس، سیم (وایرکات) ، آب، پلاسما و... مجهز به سیستم CNC هستند و هر یک مزیتهای خاص خود را دارند.
مزیتهای استفاده از واترجت
از جمله مزایای برش واترجت نسبت به دیگرسیستمهای برش به موارد زیر میتوان اشاره کرد :
1- توانایی انجام برش روی هر نوع ماده اولیه (بدون محدودیت) از جمله:
آلومنیوم، آهن، استیل، انواع فولاد ، فلزات رنگین( برنج و مس )، سنگ، سرامیک، کاشی، شیشه، چوب، ام دی اف(MDF)، اچ دی اف(HDF)، پی وی سی(PVC)،لاستیک، پلاستیک، انواع پلکسی گلاس، اکریلیک، پلی کربنات،پلی اتیلن، پلی آمید، پارکت، انواع کامپوزیت، انواع فوم و...
گفتنی است واترجت تنها ابزار برش موادی چون تیتانیوم و سوپرآلیاژها است.
2- قدرت برش مواد اولیه با ضخامتهای مختلف
این دستگاه قدرت برش مواد اولیه را با ضخامتهای مختلف دارد، دستگاهی که در اختیار نقشستان است توانایی برش مواد سخت همچون سنگ و فولاد تا ضخامت حداکثر 150 میلیمتر و دیگر مواد اولیه (با توجه به سختی آنها) را تا ضخامت حداکثر 500 میلیمتردارد. بدیهی است که همواره دستگاههای جدیدتر با توانایی بیشتر تولید میشوند، بنابراین قدرت برش در دستگاههای واترجت جدیدتر رو به فزونی است.
3- دقت بالای برش
دقت برش واترجت به تکنولوزی و شرکت سازنده آنها بستگی دارد دقت دستگاهی که شرکت سوآن وارد می کند برابر 1/0 میلیمتر است که دقت نسبتا بالایی به شمار میآید از این رو برای برش طرحها در فاصلههای نزدیک و ساخت قطعات دقیق این ابزار استفاده میشود.
4- سرعت بالای برش
با توجه به قدرت بالای این دستگاه سرعت برش آن بیشتر از ابزارهای معمول است، بگونهای که سرعت برش مواد نسبتا نرم با این دستگاه تا 10 هزار میلیمتر بردقیقه هم میرسد.
5- کیفیت بالای لبهها
این ابزار برش نیروی جانبی کم و نسبتا یکنواختی به قطعه وارد میکند بنابراین در قطعات برش خورده با دستگاه واترجت زائده لبه (پلیسه)، با کاهش سرعت به کمترین میزان ممکن میرسد از همین رو میتوان مرحلهی ماشین کاری بعدی یا پرداخت قطعه را حذف کرد. بدیهی است که این مزیت باعث صرفه جویی در زمان و گاهی صرفه جویی در هزینه میشود.
6- ماهیت سرد برش
یکی از برترین قابلیتهای برش واترجت عدم ایجاد حرارت و به عبارتی سرد بودن برش است که مزیتهای زیر را دربردارد:
الف ) عدم ایجاد تنش حرارتی:
دستهای از مواد همچون چدن و برخی از انواع فولاد در اثر حرارت دچار آسیبهای ناشی از تنش حرارتی میشوند و برخی از خواص خود را ازدست میدهند به عنوان مثال ساختار آنها شکننده میشود یا سطح قطعه سخت میشود و یا قطعه تاب برمیدارد . بدیهی است موادی هم که درجه ذوب آنها پایین است در اثر حرارت ذوب میشوند.
ب) عدم ایجاد دودهای خطرناک و سمی
دستهای از مواد همچون پی وی سی، پلیکربنات، کامپوزیتهای الیافی، آزبست و.. در اثر حرارت دودهای سمی تولید میکنند.
7- کم بودن عرض برش یا خوراک دستگاه (Gap)
عرض برش در این دستگاه حدود 1 میلیمتر است و این مقدار برای هر ضخامت برش ثابت است. کم بودن عرض برش امکان اجرای طرحهای پیچیده را فراهم میکند و دورریز ماده را کاهش میدهد.
8- توانایی برش طرحهای منحنی پیچیده
کم بودن عرض برش(Gap)، کم بودن نیروی وارد برقطعه و همچنین ویژگی آزاد بودن حرکت نازل امکان برش طرحهای منحنی پیچیده را روی هرمادهای از جمله سنگ، شیشه، سرامیک را فراهم میکند.
9- حذف مرحله مدل سازیها و قالب سازیهای پیچیده
برخی قطعهها که تاکنون با روشهایی چون ریختهگری ساخته میشدند چنانچه با برش واترجت تولید شوند نیازی به ساخت قالبها و مدلهای پیچیده ندارند.
10- کاهش هزینه همراه با افزایش سرعت و بالا رفتن کیفیت
11- محافظت از محیط زیست
فرآیند برش واترجت برخلاف روشهای دیگر تراشه، خرده، گردو غبار و گازهای سمی و خطرناک تولید نمیکند